Đối mặt với khó khăn chưa từng có, các doanh nghiệp đề xuất loạt giải pháp tháo gỡ khẩn cấp
Theo bà Phạm Thị Ngọc Thủy, Giám đốc điều hành Văn phòng Ban IV, kết quả tổng hợp khó khăn, vướng mắc của cộng đồng doanh nghiệp tư nhân định kỳ hàng tháng từ nửa cuối tháng 10/2022 cho thấy các doanh nghiệp đang đối mặt với rất nhiều khó khăn, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng phục hồi và phát triển bền vững của doanh nghiệp.
ĐƠN HÀNG GIẢM SÚT
Theo kết quả tổng hợp của Ban IV, doanh nghiệp ở hầu hết các ngành hàng đều nhận định rằng, hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu trong nửa cuối quý 4/2022 và đầu năm 2023 sẽ gặp rất nhiều khó khăn so với quý 3/2022. Các đơn hàng năm 2023 với nhiều ngành xuất khẩu chủ lực dự kiến sụt giảm nghiêm trọng, đặc biệt ngành dệt may, da giày, nội thất, nhôm công nghiệp, sắt thép, xi măng... Hiện nay, nhiều doanh nghiệp đã phải cắt giảm nhân công, giảm quy mô sản xuất trong các tháng cuối năm 2022.
Nguyên nhân của sụt giảm đơn hàng chủ yếu do chính sách thắt chặt tiền tệ để chống lạm phát và nguy cơ suy thoái kinh tế tại nhiều quốc gia châu Âu, Mỹ cũng như toàn cầu khiến cầu tiêu dùng và đầu tư giảm mạnh; xu hướng ngày càng gia tăng tần suất các vụ việc điều tra phòng vệ thương mại đối với hàng hóa của Việt Nam, đặc biệt từ phía Mỹ, khiến nhiều doanh nghiệp Việt Nam bị động và gặp nhiều bất lợi trong tiếp cận thị trường.
Ngoài ra, xuất nhập khẩu gặp lao đao do chi phí đầu vào cho sản xuất xuất khẩu tại Việt Nam ở mức cao và có xu hướng tiếp tục gia tăng, làm giảm sức cạnh tranh của doanh nghiệp tại các thị trường quốc tế. Trong đó, nguyên nhân là do giá dầu thế giới có thể sẽ bị đẩy lên mức cao, tình trạng thiếu hụt xăng dầu tại các trung tâm kinh tế lớn của cả nước như Hà Nội và TP.HCM vẫn chưa được tháo gỡ, khiến chi phí vận chuyển tăng mạnh; tỷ giá USD/VND tăng mạnh, trong bối cảnh trên 90% tổng kim ngạch nhập khẩu của Việt Nam là nhập khẩu nguyên liệu sản xuất, làm tăng chi phí đầu vào; đồng thời kéo theo sức ép lên mặt bằng giá sản xuất trong nước.
Doanh nghiệp ngành gỗ dự kiến hàng xuất khẩu những tháng cuối năm 2022. Nguồn:Viforest và Forest Trends.
Đặc biệt, thời gian qua, lãi suất tăng nhanh làm chi phí vốn sản xuất của nhiều doanh nghiệp Việt Nam tăng cao; rủi ro đứt gãy, gián đoạn nguồn cung nguyên vật liệu đầu vào phục vụ sản xuất vẫn hiện hữu khi Trung Quốc tiếp tục duy trì chính sách “zero Covid”.
DOANH NGHIỆP CẠN VỐN, HOẠT ĐỘNG CHÔNG CHÊNH
Không chỉ thiếu đơn hàng, các doanh nghiệp hiện giờ cũng đang phải đối mặt với khó khăn chưa từng có trong hoạt động sản xuất kinh doanh do thiếu vốn. “Vấn đề càng trở nên nghiêm trọng do dòng tiền của các doanh nghiệp đã cạn kiệt sau hơn 2 năm dịch bệnh”, bà Thủy cho biết.
Cụ thể, doanh nghiệp ngành thép đối diện với “khủng hoảng lớn” khi cung vượt mạnh cầu, trong khi đơn hàng xuất khẩu lẫn đơn hàng trong nước đồng loạt giảm mạnh. Nhiều doanh nghiệp phải bán sản phẩm thấp hơn giá vốn 30-40% để có dòng tiền hoạt động trong lúc chờ đợt phân bổ chỉ tiêu tín dụng tiếp theo.
Doanh nghiệp nông nghiệp cũng thiếu vốn để thu mua nguyên liệu trong khi một số nông sản (đặc biệt các loại hạt nguyên liệu) lại có kì thu mua tập trung ở các tháng cuối năm và đầu năm 2023.
Trong khi đó, doanh nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng bị dừng hầu hết hợp đồng cung ứng vật liệu cho các công trình; các hợp đồng đã hoàn tất lại không thể thanh toán do chủ đầu tư cũng không có dòng tiền, không vay được ngân hàng để trả cho doanh nghiệp cung ứng vật liệu.
“Thiếu vốn, cùng với các khó khăn mang tính hệ thống trước nay của doanh nghiệp tư nhân Việt Nam về nền tảng quản trị, về công nghệ…, khiến phần lớn doanh nghiệp Việt đối diện với tình thế “chông chênh” để duy trì một phần hoạt động, trước khi có thể tính tới việc phục hồi”, Ban IV nhận định.
Ngoài ra, theo bà Phạm Thị Ngọc Thủy, hiệu ứng sụt giảm niềm tin từ thị trường đối với các doanh nghiệp bất động sản đã lan rộng tới mọi loại hình doanh nghiệp khác, khiến kênh huy động trái phiếu không thể giúp doanh nghiệp thu hút được các nhà đầu tư trong ngắn hạn để giải quyết các bài toán cấp bách.
“Trong bối cảnh niềm tin thị trường xuống thấp, cạn vốn lưu động, cạn dòng đầu tư, các tài sản của doanh nghiệp có nguy cơ bị bán tháo. Thậm chí, thông tin từ doanh nghiệp, hiệp hội cho thấy, có thể xuất hiện làn sóng bán các nhà máy/cơ sở sản xuất của doanh nghiệp Việt cho nhà đầu tư nước ngoài. Đây là thách thức không chỉ với doanh nghiệp Việt Nam mà còn gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến kinh tế vĩ mô”, bà Thủy cảnh báo.
NIỀM TIN DOANH NGHIỆP SUY GIẢM
Không chỉ niềm tin trên thị trường vốn, theo Ban IV, vấn đề thực thi các quy định, chính sách, khung pháp lý ở một số cấp, ngành đã làm ảnh hưởng ít nhiều tới niềm tin của cộng đồng doanh nghiệp vào môi trường kinh doanh.
Cụ thể, theo Ban IV, vấn đề hoàn thuế VAT cho các mặt hàng xuất khẩu của ngành gỗ, cao su đang gặp nhiều trở ngại với quy trình xác minh nguồn gốc phức tạp, không nhất quán cách làm giữa các địa phương, không nhất quán giữa thời gian xác minh được công bố (40 ngày) với thời gian thực tế (có thể lên tới nhiều tháng thậm chí cả năm), làm đọng vốn với số tiền rất lớn của doanh nghiệp.
“Ở thời điểm hiện tại, việc chậm hoàn thuế càng tạo ra thách thức rất lớn cho doanh nghiệp vì doanh nghiệp đang gặp khó khăn về dòng tiền”, Ban IV nhấn mạnh.
Về đảm bảo quy trình xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật, cũng theo Ban IV, cũng gây những dư luận không tốt trong cộng đồng doanh nghiệp thời gian qua, do các cơ quan quản lý nhà nước chưa thực hiện việc lấy ý kiến doanh nghiệp (đối tượng chịu sự tác động của các quy định) một cách thực chất.
Tỷ giá biến động khiến nhiều doanh nghiệp nhập khẩu nguyên liệu sản xuất đầu vào lo lắng.
Điển hình, vừa qua, Quốc hội thảo luận và bỏ phiếu thông qua Luật Thực hiện Dân chủ ở cơ sở, trong đó, từ Điều 79 đến Điều 82 quy định thành lập “Ban Thanh tra nhân dân” tại các doanh nghiệp, với dự kiến ban đầu bao gồm cả doanh nghiệp ngoài khu vực Nhà nước. Tuy nhiên, nhiều hiệp hội phản ánh, ban soạn thảo Luật chưa thực hiện việc lấy ý kiến rộng rãi các đối tượng chịu sự ảnh hưởng, chưa đánh giá tác động kỹ lưỡng trước khi trình Quốc hội.
GIẢI PHÁP ĐẶC BIỆT CHO THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH
Trước tình thế cấp bách nêu trên, bà Phạm Thị Ngọc Thủy kiến nghị Thủ tướng Chính phủ, Chính phủ cần sớm tháo gỡ khẩn cấp các khó khăn cho doanh nghiệp tiếp tục phục hồi và phát triển. Theo đó, Ban IV đề nghị Chính phủ tập trung vào 4 giải pháp.
Thứ nhất, cần khẩn trương tiến hành các cuộc bàn tròn công - tư nhằm phân tích các giải pháp tối ưu thị trường, tìm kiếm thị trường thay thế hoặc bổ sung trong bối cảnh một số thị trường truyền thống của cả nhập khẩu, xuất khẩu đều gặp rất nhiều khó khăn. Trong quá trình này, còn cần chú trọng phân tích các xu hướng và yêu cầu mới sẽ phát sinh ở các thị trường, đặc biệt xu hướng thiết lập các hàng rào kĩ thuật gắn với mục tiêu xanh hóa, giảm phát thải do các liên minh xanh đang thúc đẩy trên phạm vi toàn thế giới .Thứ hai, để hỗ trợ nỗ lực phục hồi của doanh nghiệp, đặc biệt với các doanh nghiệp tư nhân trong nước trong bối cảnh doanh nghiệp đối diện với khó khăn rất lớn về dòng tiền, đề xuất Chính phủ xem xét kéo dài tới hết năm 2023 một số chính sách hỗ trợ doanh nghiệp đã phát huy hiệu quả thiết thực trong giai đoạn đại dịch Covid-19.Thứ ba, đối với việc duy trì niềm tin của doanh nghiệp vào môi trường đầu tư, kinh doanh của Việt Nam, đề xuất Chính phủ chỉ đạo các Bộ, ngành thực hiện nghiêm túc, thực chất quy trình tham vấn, lấy ý kiến của doanh nghiệp khi xây dựng và ban hành văn bản quy phạm pháp luật liên quan, không chỉ lấy ý kiến một vài đơn vị mang tính đại diện; đồng thời tập trung rà soát, cải thiện, đẩy mạnh trực tuyến hóa một số nhóm quy trình, thủ tục có tần suất thực hiện lớn và có ảnh hưởng tới hầu hết doanh nghiệp.Thứ tư, đối với thách thức liên quan thị trường tài chính, Ban IV đề xuất tính tới các giải pháp đặc biệt trong giai đoạn nhất định nhằm giải nguy cho doanh nghiệp và nền kinh tế, như cho phép các ngân hàng thương mại trong nước tham gia mua lại các trái phiếu sắp tới hạn và xử lý như một dạng tín dụng đặc biệt ngoài tín dụng thông thường, vì lượng trái phiếu sắp tới hạn có giá trị vượt rất nhiều lần khả năng mua lại của một số tổng công ty nhà nước như Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước (SCIC), Công ty TNHH Mua bán nợ Việt Nam (DATC), Công ty TNHH một thành viên Quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng Việt Nam (VAMC).
Bên cạnh đó, để gia tăng hiệu quả sử dụng hạn mức tín dụng năm 2023, giúp dòng vốn hỗ trợ được cho doanh nghiệp ở nhiều ngành, lĩnh vực, đề xuất Chính phủ chỉ đạo Ngân hàng Nhà nước làm việc với các ngân hàng thương mại để nghiên cứu, thiết kế các gói tín dụng ưu đãi cho các ngành, lĩnh vực sản xuất chủ lực trong nước, trong đó có những khoản mục dành cho doanh nghiệp nhỏ và vừa để không triệt tiêu năng lực doanh nghiệp.
“Mặt khác, với chính sách siết tín dụng đối với bất động sản, cần thiết phải phân tách các loại bất động sản để các loại hình như xây dựng nhà ở xã hội, bệnh viện, trường học, các dự án xây dựng hạ tầng sản xuất,... không bị ảnh hưởng tiêu cực theo chính sách chung, từ đó tạo cơ hội cho nhiều nhóm doanh nghiệp liên quan”, Ban IV nêu quan điểm.
Tags:
doanh nghiệp
quý 4
năm 2023
tín dụng
năm 2022
trái phiếu
xuất khẩu
nhập khẩu
đơn hàng
vốn
thị trường
giải pháp
tháo gỡ
Tin cùng chuyên mục
